ଆଜି ବିଶ୍ୱ ରେଡିଓ ଦିବସ । ପୃଥିବୀର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଗଣମାଧ୍ୟମ ହିସାବରେ ଆଜି ମଧ୍ୟ ରେଡିଓର ଲୋକପ୍ରିୟତା ରହିଛି । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ୟୁନେସ୍କୋ ସଂସ୍ଥା ପକ୍ଷରୁ ୨୦୧୨ ମସିହାରୁ ଆଜିର ଦିନକୁ ବିଶ୍ୱ ରେଡିଓ ଦିବସ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଉଛି । ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପରିବେଶରେ ରେଡିଓ ସମ୍ବାଦ ଏବଂ ମନୋରଂଜନଧର୍ମୀ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗୁଡ଼ିକ ମୁଖ୍ୟ ମାଧ୍ୟମ ଭାବରେ ଲୋକପ୍ରିୟତା ବଜାୟ ରଖିଛି । ଚଳିତବର୍ଷ ରେଡିଓ ଦିବସର ବାର୍ତ୍ତା ହେଉଛି “ରେଡିଓ-ଏକ ଶତାବ୍ଦୀ ସୂଚନା ମନୋରଂଜନ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ ।” ଇତିହାସରେ, ରେଡିଓ ସୂଚନା ଆଦାନପ୍ରଦାନ ଏବଂ ବିଶ୍ୱର ଲୋକଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବାରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି। ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା ବିଷୟଗୁଡ଼ିକର ଆଲୋଚନାରେ ନିୟୋଜିତ କରିବା ପାଇଁ ଏହା ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ। ପ୍ରାକୃତିକ ଏବଂ ମନୁଷ୍ୟକୃତ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ସମୟରେ ଏହା ଲୋକଙ୍କ ମୂଲ୍ୟବାନ ଜୀବନ ବଞ୍ଚାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ। ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା, ଏହା ସୂଚନା ବିସ୍ତାରର ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଏବଂ ଶସ୍ତା ମାଧ୍ୟମ ଭାବେ ରହିଛି।
ସାଧାରଣତଃ ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ପ୍ରଥମ ରେଡିଓ ପ୍ରସାରଣ ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ଭାବେ ପ୍ରାୟ ୧୯୦୫–୧୯୦୬ ମସିହାରେ ଅସ୍ତିତ୍ୱକୁ ଆସିଥିଲା। ୧୯୨୦ ଦଶକ ପୂର୍ବରୁ ରେଡିଓ ବ୍ୟବସାୟିକ ରୂପରେ ଅସ୍ତିତ୍ୱକୁ ଆସିଥିଲା। ପ୍ରାୟ ତିନି ଦଶନ୍ଧି ପରେ ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନ୍ଗୁଡ଼ିକ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ଏବଂ ୧୯୫୦ ଦଶକ ସୁଦ୍ଧା ରେଡିଓ ଏବଂ ପ୍ରସାରଣ ପ୍ରଣାଳୀ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ଏକ ସାଧାରଣ ଜିନିଷ ହୋଇଗଲା। ପ୍ରାୟ ୬୦ବର୍ଷ ପରେ, ୨୦୧୧ରେ, ୟୁନେସ୍କୋ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ୧୩ ଫେବୃଆରୀକୁ ‘ବିଶ୍ୱ ରେଡିଓ ଦିବସ’ ଭାବରେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିମ୍କୁ ନେଇ ‘ବିଶ୍ୱ ରେଡିଓ ଦିବସ’ ପାଳନ କରାଯାଏ। ଏଥର ଏହାର ଥିମ୍ ହେଉଛି “ରେଡିଓ: ସୂଚନା, ମନୋରଞ୍ଜନ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଶତାବ୍ଦୀ”।
ଆମେ ଭାରତ ବିଷୟରେ କହିବା ତେବେ ୧୯୩୬ ମସିହାରେ ସରକାରୀ ‘ଇମ୍ପେରିଆଲ୍ ରେଡିଓ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ’ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଏହା ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ରେଡିଓ ବା ଆକାଶବାଣୀ ହୋଇଗଲା। ରେଡିଓ ବିସ୍ତାରରେ ଭାରତୀୟ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଡକ୍ଟର ଜଗଦୀଶ ଚନ୍ଦ୍ର ବସୁଙ୍କ ଅବଦାନ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ସେ ପ୍ରଥମ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଯିଏ ରେଡିଓ ଏବଂ ମାଇକ୍ରୋୱେଭ୍ର ଅପ୍ଟିକ୍ସରେ କାମ କରିଥିଲେ। ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତରେ ୨୧୪ କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ପ୍ରସାରଣ କେନ୍ଦ୍ର ଅଛି। ଦେଶରେ ରେଡିଓ ପ୍ରସାରଣ ୧୯୨୩ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୧ ରେ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ରେଡିଓରେ ଜର୍ମାନୀରୁ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରିଥିଲେ।